Yatak Halısı

Yatak halısı; üzerinde yatmak üzere dokunan, hav yüksekliği normal halılardan oldukça uzun bırakılan ve desenli olarak tasarlanan bir tür düğümlü halıdır. Gördes (Türk) düğümü kullanılarak dokunan bu halılarda hav uzunluğu nedeni ile desen an¬cak arka yüzde belli olmaktadır. Boyutları ise standart taban halısı büyüklüğündedir.

Nuzumla (Yaylacık) köyü bu halıların merkezi konumundadır. Yapılan araştır¬mada bu köye yakın mesafedeki 3 yerleşim biriminde etkileşim yolu ile dokunduğu düşünülen yatak halısı örneklerine rastlamıştır. Ama yine de bu halıların bilinen genel adı "Nuzumla yatak halısı"dır.

Önceleri soğuk geçen kış günlerinde sıcak tutması amacı ile dokunmaya başla¬nan bu halılar, daha sonraki dönemlerde her evde bulunan erkek çocuk sayısına göre dokunan ve evlilikte verilecek çeyiz eşyası niteliğinde gelenek anlamda üretilen do¬kumalar olarak kabul edilmiştir.

Prof. Dr. Neriman Görgünay Kırzıoğlu "Düğümlü Halının Öncüsü GEVE/TÜLÜ" adlı kitabında eğrilmiş fakat bükülmemiş iplikle dokunan havlı dokumalara "hopan" dendiğini ve tülü dışında kalan desenli olarak dokunmuş bu dokumalara Anadolu'nun çeşitli yerlerinde rastlandığını belirtmiştir. Ancak araştırılan kaynaklara göre, hem eğ¬rilmiş, hem bükülmüş iplikle desenli ve düğümlü olarak dokunmuş, tülü görüntüsün¬deki bu halılara Nuzumla dışında Anadolu'nun hiçbir yerinde rastlanmamıştır.

Yöresel dokuma örnekleri genellikle ortaya çıkarıldıkları dar coğrafyaları için¬de, dışa kapalı olarak gelişimlerini sürdürmektedirler. Taşıdığı yöresel özellikler ne¬deni ile özel bir konuma sahip olan yatak halısı örneklerinin bilinçsiz kullanımı, uy¬gun şartlarda korunmaması, arşivleme ve katalog çalışmalarının yapılmamış olması bu dokumalar açısından büyük eksiklik ve problemdir. Ayrıca ekonomik şartlar dolayısı ile hayvancılığın her yıl azalmasına paralel olarak yok olmaya başlayan bu halıların dokumama sebepleri arasında zahmetli ve uzun süre isteyen bir iş olması ve dokuyu¬cuların hak ettikleri karşılığı alamamaları yer almaktadır.

Bu araştırmanın genel amacı Nuzumla yöresine ait yatak halılarının incelenme¬si, tanıtılması ve belgelendirilmesidir. Bu amaca ulaşabilmek için;

-           Günümüzde ihtiyaç duyulmadığı için kaybolmaya yüz tutmuş yatak halıları¬nın teknik, malzeme, renk, süsleme ve kompozisyon özelliklerini belirlemek,

-           Bu halıların sözü edilen coğrafya içindeki önemini belirleyerek çevre yerle¬şim birimlerindeki etkilerini saptamak,

-           Geleneksel çeyiz eşyası niteliğinde her evde sınırlı sayıda dokunan ve dışarı¬dan talep almayan yatak halılarına gereken ilgiyi uyandırmak,

-           Halıların kendi coğrafyası dışında tanınarak satış ve pazarlama konusunda hak ettiği değere kavuşmasını sağlamak,

-           Bugüne kadar üzerinde çalışma ve araştırma yapılmadığı saptanan bu halıları dokuma sanatının gündemine getirmek,

-           Bu konuda araştırma yapacak olan araştırmacılara yön verecek bir kaynak oluşturmak,

alt amaçlar olarak hedeflenmiştir.

Yapılan araştırmanın önemi kaybolmaya yüz tutmuş bu halıların kalıcı kılınma¬sı noktasında ortaya çıkmaktadır.

Bu amaçlar doğrultusunda sürdürülen araştırma, Nüzumla (Yaylacık) köyü. üç çevre yerleşim birimlerindeki ve Konya merkezindeki örnekleri tespiti, malzeme, tek¬nik renk, kompozisyon açılarından incelenmesi ve elde edilen verilerin tablolarla de¬ğerlendirilmesi doğrultusunda sonuca ulaştırılmıştır.